Kumar, daha yüksek değerde bir şey kazanma amacıyla, değerli bir şeyi (genellikle para) riske atarak belirsiz bir sonuç veya olaya risk almaktır.

Kumar bağımlılığı, bir bireyin hayatının çeşitli alanlarında çok sayıda sorun yaratmasına rağmen devam eden tekrarlayan ve devam eden bahis ve kumar oynama örüntüsüyle tanımlanır.

Herhangi bir yaş grubundaki bireylerde kumar bağımlılığı olabilir. Kumar bağımlılığı olanlar kumarı oynama dürtüsünü kontrol etmekte zorluk çekerler. Bireyler, aileler ve toplum kumar bağımlılığından etkilenebilir.

Kumar bağımlılığın risk faktörleri nelerdir?

Cinsiyet. Erkeklerin kumar sorunları yaşama olasılığı kadınlardan daha fazladır, ancak son yıllarda bu fark daralmış gibi görünüyor. Erkekler, kart oyunları veya spor bahisleri gibi stratejik kumar biçimlerine daha fazla ilgi duyuyor gibi görünüyor, kadınlar ise bingo veya slot makineleri gibi stratejik olmayan biçimleri tercih ediyor.

Yaş. Gençlerin %2 ila %7’si kumar bağımlılığı geliştirirken, yetişkinlerin yaklaşık %1’i kumar bağımlılığı geliştirir ve birçok kumar bağımlılığı ergenlikte başlar. Üniversite öğrencileri de genel nüfusa göre daha yüksek oranlarda kumar oynar.

Aile. Kumar sorunu olan bir ebeveyni olan kişilerin de sorun yaşama olasılığı daha yüksektir. Kumar bağımlılığının gelişiminin %50’sinin genetik faktörlere, %50’sinin ise çevresel faktörlere bağlı olduğu tahmin edilmektedir.

Diğer davranış veya ruh hali bozuklukları. Kumar bağımlılığı olan kişiler genellikle alkol, tütün veya diğer maddeleri kötüye kullanır, psikotik bozukluk, antisosyal kişilik bozukluğu veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) vardır. (2008’de yapılan bir çalışma, psikiyatrik bozuklukları olan kişilerin kumar sorunları geliştirme olasılığının 17 kat daha fazla olduğunu göstermiştir.)

Kişilik özellikleri. Huzursuz, kolay sıkılan, aşırı çalışkan veya çok rekabetçi olma eğiliminde olan kişilerde kumar bağımlığığı geliştirme riski daha yüksek olabilir.

Kumar oynamaktan zevk almak ile kumar bağımlılığı arasındaki fark nedir?

–Kumar oynayan yetişkinlerin çoğu ilk aşamalarda kumar bağımlılığına sahip değildir, ancak kumar oynayanlar çok ciddi sorunlarla karşılaşabilirler. Kumar bağımlısı bir kişi kumarını finanse etmek için birikimlerini tüketebilir, kişisel ilişkilerine (özellikle eşi ve ailesiyle) zarar verebilir ve işte sorunlar yaşayabilir. —–Kumar bağımlılığı olan kişiler genellikle suçluluk veya utanç hisseder ve kumar oynamayı bırakmaya çalıştıklarında huzursuzluk ve sinirlilik gibi yoksunluk belirtileri yaşayabilirler.

–Birçok kişi kumarı hafife alabilir; ancak bunun uyuşturucular gibi bağımlılık yaratabileceğini ve zararlı olabileceğini fark etmeyebilir. 

Kumar bağımlılığı nasıl teşhis edilir?

12 aylık bir süre içinde dokuz kriterden dördünü karşılayan kişilerin kumar bağımlılığı\ bozukluğu olduğu kabul edilir:

• İstenilen heyecanı elde etmek için giderek artan miktarda parayla kumar oynama ihtiyacı
• Kumar oynamayı azaltmaya veya bırakmaya çalışırken huzursuz veya sinirli olmak
• Kumar oynamayı kontrol altına almak, azaltmak veya durdurmak için tekrar tekrar başarısız girişimlerde bulunmuş olmak
• Sık sık kumar oynamakla meşgul olmak (örneğin, geçmişteki kumar deneyimlerini tekrar yaşama, bir sonraki girişimi engelleme veya planlama, kumar oynayarak para kazanmanın yollarını düşünme gibi sürekli düşüncelere sahip olmak)
• Sık sık sıkıntılı hissettiğinde (örneğin çaresiz, suçlu, endişeli, depresif) kumar oynamak
• Kumarda para kaybettikten sonra, genellikle bir sonraki gün geri dönüp intikam almak (kayıpların “kovalanması”)
• Kumarla olan ilişkinin boyutunu gizlemek için yalan söylemek
• Kumar yüzünden önemli bir ilişkiyi, işi, eğitim veya kariyer fırsatını tehlikeye atmak
• Kumarın neden olduğu para sorunlarının çözümü için başkalarına güvenmek

Kumar bağımlısı olan kişilerde semptomların azaldığı dönemler olabilir. Kumar, daha şiddetli semptomların olduğu dönemler arasında kalan dönemlerde sorunlu görünmeyebilir.

Kumar bağımlılığında tedavi seçenekleri nelerdir?

Bazı insanlar kumar oynamayı kendi başlarına bırakabilirler. Ancak birçok insan kumar sorunlarını çözmek için yardıma ihtiyaç duyar. Kumar bağımlısı olan her on kişiden yalnızca biri tedavi arar.

Kumar oynamak insanları farklı şekillerde etkiler. Kumar oynamak, ödül veya heyecan deneyimlemekle ilgili olan beyin kısımlarını değiştirebilir. Kumar bağımlılığının tedavisi, kumar oynamadan önce normal beyin işlevine giden bu yolları yavaşça tersine çevirmeye yardımcı olabilir.

Psikoterapi. Zararlı düşünce ve davranışları belirlemeye ve değiştirmeye yardımcı olan bilişsel davranışçı terapi gibi bireysel ve grup yaklaşımları, insanların sorunu aşmalarına yardımcı olabilir. Başka bir yöntem ise, bırakma konusundaki ikilemi bırakma motivasyonuna dönüştürmeye yardımcı olan ve hastaların kumar oynama dürtüleriyle mücadele etmelerine yardımcı olabilen motivasyonel görüşmedir.

İlaçlar. Tedaviye yönelik birden fazla potansiyel farmasötik yaklaşım vardır, ancak hiçbir ilacın kumar bağımlılığı\bozukluğu için FDA endikasyonu yoktur. Alkol isteklerini azaltabilen belirli opioid antagonistlerinin, klinik çalışmalarda plasebodan üstün olduğu bulunmuştur. Antidepresan esitalopram, eş zamanlı olarak görülen kaygı ve kumar bağımlılığı olan kişilerde kaygıyı ve sorunlu kumar oynama şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.

Danışmanlık. İnsanların kumarı anlamalarına ve kumarın kendilerini ve ailelerini nasıl etkilediğini düşünmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca, insanların seçenekleri değerlendirmelerine ve sorunları çözmelerine yardımcı olabilir.

Kumar bağımlılığından kurtulmak için aile ve arkadaşlardan destek almak kritik öneme sahip olabilir.

Partnerler, Arkadaşlar veya Aile Üyeleri için “Yapılması Gerekenler” ve “Yapılmaması Gerekenler”

Yapılması Gerekenler

• Benzer sorunları yaşayan diğer kişilerin desteğini alın
• Partnerinizin iyi yönlerini fark edin.
• Kumar bağımlısı olan kişiyle konuşurken sakin olun.
• Onlara kendiniz için yardım aradığınızı bildirin; kumar bağımlılığı sizi (ve muhtemelen çocuklarınızı) etkiliyor.
• Çocuklara problemli kumar oynamayı açıklayın ve popüler video oyunlarında kumarı taklit edebilecek aktiviteleri tanımalarına yardımcı olun.
• Kumar bağımlılığının tedavisinin gerekliliğini ve bunun zaman alabileceğini anlayın.
• Paranızı yönetirken sınırlar koyun; aile bütçenizi kontrol altına alın; banka ve kredi kartı ekstrelerinizi inceleyin.
• Profesyonele danışmayı deneyin.

Yapılmaması Gerekenler

• Kumar bağımlısı kişiyi ahlaksız veya toplumun eşit olmayan biri olarak görmeyin – Kumar bağımlılığı herkesi etkileyebilir!
• Öğüt vermeyin, ders vermeyin veya öfkenizin kontrolünü kaybetmenize izin vermeyin
• Kumar bağımlısı kişiyi aile hayatından ve aktivitelerinden dışlamayın
• Kumar oynamayı bıraktığınızda hemen iyileşmeyi veya tüm sorunların çözüleceğini bekleyemeyin
• Kumar bağımlısı kişiyi maddi olarak kurtarmayın

Referanslar:

Stefanovics E.A., Potenza M.N.. Update on Gambling Disorder. Psychiatr Clin North Am. 2022;45(3):483-502. 24 doi:10.1016/j.psc.2022.04.004

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, Text Revision. (DSM-5-TR)  2022. American Psychiatric Association. American Psychiatric Association Publishing.

Gabbard, G.O., editor. 2014. Gabbard’s Treatment of Psychiatric Disorders, Fifth Edition Edited by Glen O. Gabbard, M.D. American Psychiatric Publishing.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.